Helikopterleri uçaklardan ayıran en büyük özellik dikey olarak iniş kalkış yapabilmesi ve havada sabit bir şekilde kalabilmesidir. Bir çok alanda uçak yerine helikopterler tercih edilir. Uçaklar dar alanlarda şehir merkezlerinde, fabrika ve hastane bahçelerinde ayrıca küçük savaş gemilerinde iniş kalkış yapamazlar. Bu yüzden kullanım alanının kısıtlı olması ve pratiklik açısından iş, sağlık, savaş vb. gibi durumlarda personel ve ikmal malzemesi taşınması açısından önemi büyüktür. 20. yüzyılın insan hayatındaki en önemli buluşlarından biridir.
Daha önce Uçak Nasıl Uçar? başlığında bir yazı yayımlamıştık. Orada da buna benzer bir prensipten bahsettik. Uçakların ve helikopterlerin uçma prensibinde ortak noktalar vardır fakat uçağın aksine helikopterlerin pervaneleri bildiğiniz gibi üst kısımdadır. Bu onun dikey olarak iniş ve kalkış yapabilmesi içindir. Helikopter pervaneleri helikopterin modeline ve yük kapasitesine göre en az 2 palden oluşur. Pervanenin dönen kısımlarına pal denir buna halk arasında yaprak ya da pervanenin kolları da denmektedir. Helikopter pervanesi motor çalıştırılıp dönmeye başladığı sırada pallere kalkış için pilot tarafından uygun açı verildiğinde pallerin tasarlanan aerodinamik yapısı gereği pervanenin üst kısmındaki hava daha hızlı akar ve bu üst kısımda basıncın düşmesini sağlar. Bu durumda alt kısmındaki hava daha yavaş akar ve üst kısma göre daha yüksek basınç oluşur. Üstteki basınç pervanenin altındaki basınçtan daha az olduğu zaman dikey yönde yukarı doğru bir çekim gücü, kaldırma kuvveti oluşur ve bu şekilde helikopter havalanmaya başlar. Helikopterlerin pervaneleri ve pervane palleri belirli açılarda kontrol edilebilmektedir. Helikopterin havalanabilmesi, zeminde ve havada sabit durabilmesi için paller belirli açılarda hareket ettirilir. İstenen doğru açı yakalandığında helikopter havalanır yine istenen doğru açı yakalandığında helikopter havada sabit durur. Pervanelerin açılarını kontrol eden düzeneğe ise kollektif denir. Pilot tarafından kontrol edilen kollektif düzeneği havanlanmak için palleri doğru açıya getirdiğinde pervaneye hava akımından dolayı direnç artar ve bu durumda pilotun motor devrini arttırması gerekir.
Dikey yönde havalanma esnasında sadece pallerin yani pervanenin yapraklarının açısı değişiyor. İleri, geri, ve yana hareket içinse pervane sisteminin tüm pallerle birlikte tamamının açısı değişerek gitmek istenen yöne hareket ediyor. Örneğin helikopterin üzerinde düz duran pervaneye helikopterin ileri istikamete hareketi için öne doğru eğim verilerek ileri doğru gitmesi sağlanıyor. Bu mekanik kontrol sistemine ise Cyclic denir.
Helikopterin havada sabit asılı konumda dururken ya da hareket halindeyken sağa, sola ve 360 derece dönebilmesini kuyruk kısmında bulunan küçük pervane sağlar. Bunun sadece dönüşlerde değil aynı zamanda helikopterin sabit durmasında da önemi büyüktür. Eğer arka kısımdaki küçük pervane olmasaydı helikopter üst kısımda dönen büyük pervanenin tersi yönünde dönerdi. Bu kuvvet tepkisine karşı kuvvet olarak kuyruk kısmında küçük bir pervane bulunur ve böylece helikopter rotasını koruyabilir. Bu sistem kokpitte bulunan ve anti tork adı verilen pedallar ile kontrol edilir. Anti tork pedalları ile helikopterin kuyruk kısmındaki küçük pervanenin dönme hızı ve yönü ayarlanarak istenen hareket sağlanır.
About Author
